Ter gelegenheid van de voorzitterswissel op 14 december jongstleden, sprak Apeldoorn Direct met voormalige voorzitter Hetty Heddema en de nieuwe voorzitter Johan Kruithof:
Wie denkt dat Johan Kruithof nadat hij stopte als wethouder thuis achter de geraniums zit, heeft het mooi mis. De naam van de ondernemende Apeldoorner komt geregeld naar boven bij verschillende instanties. Zo is hij betrokken bij Kids College en is hij voorzitter van Stichting Het Apeldoornsche Bosch. En vanaf komende maand mag hij zich ook voorzitter van de Voedselbank Apeldoorn noemen. Hij neemt het stokje over van Hetty Heddema. We spraken hen beiden.
Hetty kwam zo’n 3,5 jaar geleden bij de Voedselbank Apeldoorn terecht. Terugkijkend was het volgens haar een ‘intensieve termijn. “We hebben een behoorlijke transformatie doorgemaakt. Van de rij buiten op dinsdag gingen we naar klanten die met een winkelwagen door onze winkel lopen. Veel meer eigen regie, veel meer eigen keus en ook veel menswaardiger qua ontvangst. Dit nieuwe concept is nog redelijk nieuw in Nederland; volgens mij werkt zo’n 13% van de Voedselbanken zo op dit moment. Je moet er ook natuurlijk maar net de ruimte voor hebben.”
Avond
Daarnaast hebben ze ook de openingstijden verruimd. “Eerst waren we alleen op dinsdag gepend en nu op 3 momenten in de week, inclusief een avondopenstelling tot half 7. Daar ben ik heel blij mee, want we krijgen ook bijvoorbeeld ZZP’ers binnen en die haalden het eerder gewoon niet. Het heeft allemaal veel inspanning en flexibiliteit gekost, je moet met elkaar wennen aan een nieuw concept en het met elkaar opbouwen. We hebben nu 70 vrijwilligers, echt heel veel. Al is niet iedereen nu inzetbaar vanwege corona.”
Ze heeft het aantal klanten steeds weer zien veranderen. “Het zijn er momenteel rond de 260, maar het fluctueert heel erg. Toen ik hier binnenkwam hadden we nog 2 uitgiftepunten, behalve hier aan Kanaal Noord 147 zat er ook nog een aan de Hoenderparkweg. Toen zaten we op 300 gezinnen en dat was best proppen. Dat is op een gegeven moment weer gedaald en je ziet nu heel gestaag dat het weer gaat stijgen.”
Op eigen benen
Ze benadrukt dat de meesten na een paar maanden weer weg zijn. “Onze klanten komen gemiddeld ‘maar’ 11 maanden bij ons. Vaak wordt gedacht dat het tot in het oneindige is, maar dat is dus niet zo. De screening is ook behoorlijk strikt, dat zijn landelijke normen. We willen mensen zo snel mogelijk weer op eigen benen laten staan. Klanten krijgen daarom voor 3 dagen voedsel mee, anders worden ze ook te afhankelijk. We proberen echt mensen zelf weer in hun kracht zetten.”
Hetty is wel bang dat qua klanten de grootste klap nog moet komen. “Waarschijnlijk als de steunmaatregelen voorbij zijn. Wij bereiden ons daar ook op voor en dankzij dit concept, dat je op verschillende momenten open bent, kan je heel makkelijk uitbreiden. Dan plak je er bijvoorbeeld zo een uur bij aan. Al met al nu hebben we de afgelopen jaren iets neergezet wat heel toekomstbestendig is en dat is heel mooi.”
Koelcellen
Johan Kruithof werd onlangs gevraagd om Hetty op te volgen en daar hoefde hij niet lang over na te denken, vertelt hij. “Het was voor mij inhoudelijk niet de vraag of ik dit wilde, maar het was meer of ik het een beetje kon inplannen in mijn agenda”, lacht hij. “Ik ben altijd al betrokken geweest bij het Sociaal Domein, ook in mijn periode bij de gemeente. “Ik had toen het armoedebeleid, dus ook de Voedselbank, in mijn portefeuille. Niet dat je daar dan heel veel bemoeienis mee hebt, maar je spreekt elkaar toch. We hebben zelfs als gemeente nog een bijdrage aan de koelcellen kunnen leveren toentertijd.”
Hij bekent dat hij stiekem altijd al een beetje een zwak heeft voor de Voedselbank. “Ik kom uit een partij (Pvda, red.) waarin we altijd zeiden ‘de Voedselbank zou er eigenlijk niet moeten zijn’, en om theoretische redeneringen vind ik dat nog steeds, maar de praktijk van alledag laat zien dat het mooi is dat de Voedselbank er wel is. En dat we daar heel zuinig op moeten zijn. En daar wil ik dan best wat van mijn tijd en energie aan geven. Oud-wethouders zijn toch altijd geliefd voor dit soort functies, want ze brengen toch ook een netwerk mee.”
“Daarnaast”, vervolgt hij. “Ik ben 68, en ik vind dat nog jong en ik wil dan ook graag actief blijven. En dat doe ik dan dus het liefst met iets wat enige maatschappelijke betekenis heeft.” Op kritiek die soms komt van mensen die liever bijvoorbeeld geld geven aan mensen die er net buiten vallen, zegt hij: “Er is altijd een grens en dus vallen er altijd mensen net buiten. Ik denk dat we niet de illusie moeten hebben dat we dat allemaal wel kunnen regelen. We moeten zorgen dat waar wij voor staan, dat we dat goed blijven doen.”
Vrijwilligers
Hij vindt het een mooie uitdaging om dit te gaan doen. Op 14 december zal hij tijdens de bestuursvergadering het stokje de voorzittershamer overnemen van Hetty. “Het is een typische vrijwilligersorganisatie met ieder z’n eigen ideeën en belangen. Dat is altijd een puzzel, maar tegelijk maakt dat het ook zo mooi. Dit zijn 70 mensen die vanuit zichzelf en vanuit hun eigen motivatie en idee hun kracht willen inzetten om van deze organisatie nog iets mooiers te maken door daar tijd en energie in te stoppen.” Hij zegt dat hij ziet dat mensen onder de streep van een zelfstandig bestaan dreigen te komen. “En dan is het mooi dat de Voedselbank hen toch zelfstandig de ruimte geeft om te kunnen eten en drinken. En net als Hetty ben ik ook bang dat het de komende tijd meer gaat worden qua klanten.”
Hetty reageert: “Ik vind het mooi wat jij zegt over die vrijwilligers. Want die zitten hier dus echt met hart en ziel. En je ziet ook dat mede door het nieuwe concept er meer contacten ontstaan. Nu wat minder door corona, maar je zag echt dat een vrijwilliger ook echt contact kreeg met een klant. We bewaken uiteraard de privacy, want we weten weinig van onze klanten, maar dat kopje koffie en dat contact zijn hele wezenlijke dingen voor mensen die die schaamte voorbij zijn om hier te komen. Want besef je goed dat daar echt een drempel ligt voor mensen.”
Johan: “Ja dat zie je echt. Dat het goed is dat die koffiecorner hier echt body heeft gekregen. Want behalve echt eten en drinken hebben mensen ook mentaal eten en drinken nodig. Daarom is zo’n ontmoeting heel belangrijk. Want geloof mij, je wereldje wordt klein hoor, als je op een minimum moet leven. Angstwekkend klein. Schaamte en schulden; dat levert hoe dan ook stress op, daar is veel onderzoek naar gedaan. En hier kan je dan dat wereldje weer een heel klein stukje groter krijgen.”
Nieuwe wet
Hetty zegt dat ze dan ook heel blij is dat Johan met zijn netwerk en ook zijn kennis van het sociale domein hier nu binnenkomt. “Ook omdat er vanaf 1 januari een nieuwe wet komt in het kader van de vroegsignalering. Dan worden de gevallen die met armoede te maken krijgen hopelijk sneller gesignaleerd. En dan kan je misschien, ook vanuit de gemeente, toch nog meer met verschillende instanties de handen ineenslaan. Dat is zo belangrijk. Wij werken al heel veel samen met onze doorverwijzers. Maar dat kan veel intensiever wat mij betreft.”
“Daar valt inderdaad nog wel wat te halen aan winst”, denkt Johan. “Die wet is echt belangrijk. Armoede is nog steeds voor een groot deel een verborgen probleem. Wij zien misschien niet het topje van de ijsberg, dat is denk ik te somber, maar eerder een deel van de ijsberg. Zéker niet de hele ijsberg. En die nieuwe wet zou daar zeker een duwtje de goede richting aan kunnen geven.
Ik denk dat het belangrijk is om ons te beseffen dat dat dit een goed draaiende Voedselbank is. En dan is het belangrijk om goed onderhoud te plegen en om te zorgen dat het goed geolied blijft. Dat mensen zich thuis, gekend en erkend voelen. Niet alleen de klanten, maar ook de vrijwilligers en mensen die iets komen brengen.”
Afnemend aanbod
Johan zegt dan ook geen dingen te zien die drastisch moeten veranderen. “Het enige wat ik zie is dat in die buitenwereld wel veel veranderd. Er is een groeiende vraag en misschien wel afnemend aanbod. Dat zie je al veel in grote steden. En ik zie de noodzaak om wat meer verbindingen te leggen tussen organisaties. Wellicht dat ik daar nog een rol in kan spelen, ook vanuit mijn netwerk.”
Dat afnemende aanbod, dat is iets waar Hetty ook wel bang voor is. “We zien wel echt dat er minder binnenkomt qua producten. Gelukkig krijgen we veel gelddonaties. Daardoor kunnen we zelf meer aanschaffen. Maar op lange termijn zie je wel wat gebeuren, mensen worden gewoon alerter op voedselverspilling. Niet alleen de consument, maar ook de grote leveranciers.” Ze is blij met de cadeaukaarten van de Postcode Loterij die onlangs werden gedoneerd. “Ruim 700 kaarten zijn er gedoneerd. Echt heel veel. Daaraan zie je dus dat mensen ons een warm hart toedragen.” Johan vult haar aan: “Dat is iets wat je moet verdienen en waar we dus aan moeten werken: dat dat zo blijft. En dat gaan we zeker doen.”
